روز گذشته مجددا ادعاهایی درباره صادرات ارزان بنزین ایران با قیمت لیتری 27 سنت و فروش دلاری آن به دولت و سپس مردم با قیمت لیتری 67 سنت مطرح شد و ادعا شد که ایران می‌تواند نفت خود را به قیمت روز صادر کند، ولی درباره بنزین مجبور به اعطای تخفیف کلان به مشتریان خود است.

*صادرات تنها محموله بنزین ایران در 1401 لیتری 70 سنت است

در پاسخ به این ادعا باید گفت که آخرین محموله بنزین صادراتی ایران در رینگ صادراتی بورس انرژی (تصویر 1) در فروردین سال 1401 با قیمت 111.59 دلار بر بشکه یا لیتری 70 سنت و به قیمت فوب خلیج فارس به فروش رسید نه 27 سنت.

تصویر 1

البته ادعای صادرات بنزین ایران معادل لیتری 27 سنت به گزارش گمرک جمهوری اسلامی در سال 1401 برمی‌گردد. اما دلیل قیمت اعلامی طبق آمار گمرک مربوط به تحویل محموله‌هایی بود که در سال 99 و در شرایط کرونایی و افت قیمت‌ها به «قیمت ثابت» پیش‌فروش شده بودند و حال در دولت سیزدهم تحویل خریدار شده‌اند.

اتفاقا این موضوع نشان می‌دهد که دولت دوازدهم نیز بنزین را به قیمت فوب خلیج فارس در سال 99 فروخته و با قیمت 27 سنت بر لیتر صادر کرده است و در آن زمان نیز با وجود شرایط تحریمی و کرونا ارزان‌فروشی یا تخفیف کلان رقم نخورده است. البته این انتقاد به جای خود باقی است که چرا محموله‌ها با قیمت ثابت به جای قیمت شناور در قراردادها قیمت‌گذاری شده‌اند.

*ایران در تحریم، بنزین را به قیمت فوب خلیج فارس صادر کرده است

همچنین بررسی آمار گمرک و بورس انرژی نشان می‌دهد که در تمامی برهه‌های زمانی که ایران در باشگاه صادرکنندگان بنزین و فرآورده‌های نفتی قرار داشته از سال 1397 تا 1401، قیمت صادراتی همه فرآورده‌‎های نفتی به قیمت فوب خلیج فارس محقق شده است به جز بنزین در دو سال اخیر که ناشی از تعهدات باقی‌مانده از دولت قبل است.

اگر ایران ناچار به ارائه تخفیف برای بنزین در شرایط تحریم باشد، این موضوع باید خود را در آمارهای سال 97، 98 و 99 نیز نشان دهد و صرفا هم نباید محدود به بنزین باشد بلکه باید همه فرآورده‌‎های نفتی را دربر بگیرد در حالی که این گونه نیست.

طبق آمار ترازنامه انرژی سال 99 (تصویر 2)، قیمت بنزین در فوب خلیج فارس در سال‌های 97، 98 و 99 معادل 47.5، 43.4 و 27.3 سنت بر لیتر بوده است. بررسی آمار گمرک جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که در این سه سال، قیمت بنزین صادراتی ایران به ترتیب معادل 40، 42.9 و 27.4 سنت بر لیتر صادر شده است.

تصویر 2

تقریبا برابر بودن قیمت بنزین در فوب خلیج فارس و قیمت بنزین صادراتی ایران نشان می‌دهد که خبری از تخفیف‌های کلان در صادرات بنزین نیست و این اختلاف ناچیز نیز می‌تواند مربوط به فروش بنزین در نوسانات مختلف قیمتی در سال‌های مربوطه و یا کیفیت بنزین صادراتی ایران باشد.

همچنین بزرگترین معامله صادرات بنزین در بورس انرژی (تصویر 3) نیز در سال 99 با فروش 28 میلیون بشکه بنزین با درآمد 1.248 میلیارد دلار انجام شد که موید قیمت هر لیتر بنزین معادل 28 سنت است درحالیکه قیمت فوب خلیج فارس در سال 99 27.3 سنت بر لیتر بوده است.

تصویر 3

*تخفیف 10 درصدی نفت و 60 درصدی بنزین خلاف منطق تحریم‌پذیری است

از بدیهیات است که هر چه به سمت تکمیل زنجیره ارزش نفت (تصویر 4) حرکت کنیم، تحریم‌پذیری محصولات تولید کاهش می‌یابد و در نتیجه هزینه‌های تحریمی در قالب تخفیف نیز کمتر می‌شود. یعنی منطقا امکان ندارد که ایران بابت صادرات نفت 10 درصد تخفیف دهد، ولی بابت صادرات بنزین 60 درصد، زیرا بنزین و فرآورده‌های نفتی در حلقه بعدی زنجیره ارزش نفت هستند.

تصویر 4

همچنین قیمت هر لیتر بنزین تحویلی به مردم به طور میانگین لیتری 2500 تومان، معادل 5 سنت است و اینکه پالایشگاه بنزین را به چه قیمتی به دولت تحویل می‌دهد، صرفا یک عملیات حسابداری بوده و تاثیری بر معیشت مردم ندارد.

در مجموع اگر بنابر ارزان‌فروشی بنزین نسبت به نفت باشد، این اتفاق باید برای همه فرآورده‌های نفتی رخ بدهد و یا حداقل برای بنزین باید در تمامی سال‌های تحریمی رخ بدهد نه صرفا سال 1401. در نتیجه همان طور که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز اذعان کرده، پایین‌تر بودن قیمت بنزین در این سال ناشی از انجام تعهدات قبلی بوده است و خبری از تخفیف کلان نیست.

پایان/